( Theo  )Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ đặc trách Đông Á Thái Bình Dương Daniel Russel có cuộc họp báo chiều nay (8/5) tại Hà Nội, đề cập vụ TQ đưa giàn khoan HD981 vào vùng đặc quyền kinh tế VN ở Biển Đông.

Mở đầu cuộc họp báo, ông cho hay mục tiêu chuyến thăm Hà Nội nhằm thúc đẩy quan hệ đối tác toàn diện VN-Hoa Kỳ và tăng cường các cơ chế đối thoại cũng như hợp tác giữa hai nước. Hôm qua, ông đã dành cả ngày tham gia Đối thoại Hoa Kỳ-VN vùng châu Á-TBD. Ông nhấn mạnh tăng cường quan đối tác giữa VN-Hoa Kỳ là một phần trong kế hoạch "can dự rộng hơn" của Hoa Kỳ ở khu vực châu Á.

Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ đặc trách Đông Á Thái Bình Dương Daniel Russel

"Chúng tôi rất quan tâm đến châu Á-TBD vì có gắn trực tiếp với lợi ích kinh tế, an ninh lâu dài của Hoa Kỳ. Đó là lý do tại sao chúng tôi đang làm việc thúc đẩy các mối quan hệ song phương mạnh mẽ hơn, hỗ trợ các thể chế ở khu vực như hội nghị cấp cao ASEAN, APEC. Đây cũng là khu vực chúng tôi chú trọng quan hệ giữa người dân và giao lưu văn hóa" - trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ nhấn mạnh.

Ông cho hay, trong các cuộc gặp với quan chức VN, ông đã giới thiệu chính sách của Hoa Kỳ ở khu vực và cung cấp thông tin thêm về chuyến thăm gần đây của Tổng thống Obama đến Đông Nam Á và Đông Bắc Á.

"Chuyến thăm khẳng định lại sự can dự tiếp diễn và mạnh mẽ của Hoa Kỳ ở khu vực và ở Việt Nam. Vì thế ở Hà Nội, các cuộc thảo luận của tôi tập trung vào Đông Nam Á và châu Á nói chung, làm thế nào để VN và Hoa Kỳ tiếp tục hợp tác để thúc đẩy hòa bình, ổn định, phát triển và hợp tác kinh tế".

Ông cũng cho hay, "không có gì ngạc nhiên, chúng tôi cũng thảo luận tình hình ở Biển Đông. Phía VN đã tóm tắt cho tôi về tình hình liên quan đến giàn khoan của TQ ở quần đảo Hoàng Sa mà hôm qua cũng đã trình bày với báo chí các bạn. Tôi đã giải thích quan điểm và góc nhìn của Hoa Kỳ về các vấn đề Biển Đông cũng như sự việc cụ thể liên quan đến giàn khoan. Tôi xin nói luôn là người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ hôm qua đã phát ra lời tuyên bố về quan điểm của Hoa Kỳ. Quan điểm của chúng tôi đã được thể hiện khá rõ ràng".

VTV: Xin ông cho biết quan điểm và phản ứng của Bộ Ngoại giao Mỹ về việc TQ đưa giàn khoan HD981 ra đặt tại khu vực biển của VN?

Như tôi đã đề cập, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã đưa ra tuyên bố chính thức mà tôi nghĩ là các bạn nên tham khảo. Điểm mà tôi nhấn mạnh trong cuộc trao đổi với các quan chức VN là Mỹ quan điểm mạnh mẽ rằng những tranh chấp về tuyên bố chủ quyền trên các vùng biển, trong đó có vùng biển liên quan đến quần đảo Hoàng Sa phải được xử lý một cách hòa bình, thông qua ngoại giao và tuân thủ luật pháp quốc tế.

Tôi cũng đã đưa ra quan điểm rõ ràng về cam kết của Mỹ đối với nguyên tắc tự do hàng hải, thương mại hợp pháp và điều vô cùng quan trọng là các bên liên quan là phải kiểm chế. Nền kinh tế toàn cầu và khu vực quá quan trọng và mong manh để có thể đối phó với một cuộc khủng hoảng có thể gia tăng thành xung đột. Vì vậy, tôi thúc giục các quốc gia trong khu vực kiềm chế các động thái có thể đe dọa hòa bình và gia tăng căng thẳng.

DPA: Nếu VN sử dụng vũ lực để đối phó với TQ, liệu Mỹ có ủng hộ VN?

Có một truyền thống lâu dài và nổi bật trong ngoại giao là luôn suy nghĩ hai lần trước khi trả lời những câu hỏi "nếu".

Tôi muốn nhắc lại quan điểm mạnh mẽ của Mỹ là các bên trong khu vực cần kiềm chế, tạo dựng lòng tin, tận dụng tất cả các biện pháp ngoại giao và các kênh chính trị để giảm thiểu căng thẳng, quản lý các tranh chấp để cuối cùng là giải quyết các vấn đề lãnh thổ.

Quan điểm lâu dài của Mỹ là nếu các kênh ngoại giao không đem lại kết quả, thì các bên có quyền vận dụng các cơ chế quốc tế hợp pháp. Vì vậy, đối với vấn đề này và vụ việc cụ thể vừa xảy ra, thông điệp đơn giản của tôi là tầm quan trọng của việc kiềm chế, đối thoại và tuân thủ luật pháp quốc tế.

Thanh Niên: Trong tuyên bố của Bộ Ngoại giao Mỹ về vụ giàn khoan 981 có nhận định đây là vùng biển đang tranh chấp, trong khi thực tế TQ đang đặt giàn khoan này sâu trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của VN được luật pháp quốc tế thừa nhận là thuộc chủ quyền và quyền tài phán của VN. Dường như TQ đã thành công trong việc khiến quốc tế hiểu lầm rằng đang có tranh chấp ở khu vực này?

Mỹ không đưa ra quan điểm lập trường về lý lẽ tương đối của các bên tranh chấp về tuyên bố chủ quyền của mình. Công bằng mà nói cả hai bên VN và TQ đều tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa. Có sự tranh chấp, nhưng Mỹ không có tư cách nói lập trường của bên nào mạnh hơn. Nhưng Mỹ và cộng đồng quốc tế có quyền kêu gọi các bên giải quyết tranh chấp này một cách hòa bình và tuân thủ luật pháp quốc tế.

Reuters: Ông có cho biết đã hội đàm với Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh, vậy phía VN có đặt vấn đề muốn có sự ủng hộ của Mỹ trong vụ việc này không? Mỹ đang có tàu nào gần khu vực này không, và có ý định đưa tàu đến gần khu vực này không?

Các quan chức VN mà tôi trao đổi đều nhận thức rõ quan điểm của Mỹ, thừa nhận và chấp nhận, tôi tin là thế, rằng Mỹ sẽ không đưa ra lập trường về các lý lẽ tương đối của các bên tranh chấp về tuyên bố chủ quyền của mình.

Trong các cuộc gặp của tôi không có bất cứ đề xuất nào từ phía VN về vai trò của quân đội Mỹ. Nếu có, tôi cũng nhấn mạnh lại quan điểm mà người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ đã đưa ra là các bên phải giải quyết hòa bình và tuân thủ luật pháp quốc tế.

Lao Động: Ông nói các bên ở Biển Đông phải kiềm chế không sử dụng vũ lực, nhất là trong tình hình căng thẳng hiện nay. Nhưng những gì chúng tôi thấy trên màn hình hôm qua tại buổi họp báo của Bộ Ngoại giao VN là các tàu TQ hung hăng đâm vào tàu VN. Vậy ông bình luận gì? 

Mỹ rất quan ngại về bất cứ hành vi nguy hiểm nào trên biển, và chúng tôi phản đối bất cứ động thái hăm dọa nào của các tàu, đặc biệt là ở những vùng biển đang tranh chấp.

Đó là lý do chúng tôi tiếp tục nhấn mạnh thông điệp phải sử dụng các biện pháp hòa bình, các kênh ngoại giao và cả các phương tiện truyền thông, cũng như mỗi bên cần cẩn trọng, kiềm chế. 

Theo